Şu anki teknoloji ile koku 3 şekilde ölçülebilmektedir. Alize olarak Olfaktometri yöntemini öneriyoruz. Konu ile ilgili iletişime geçildiğinde hem koku ölçümü hem de koku arıtımı ile ilgili destek oluyoruz. Doğada ve endüstride sayısız koku kaynağı olup, her bir koku sorununa ayrı yaklaşıp çözüme yönelik proje üretiyoruz.
1. Olfaktometre Yöntemi
Olfactory: Koklama
Olfaction: Koku duyusuna ait kelime köklerinden türemiştir. Koku konsantrasyonunun ölçümünde kullanılan cihaz “olfaktometre” olarak isimlendirilmektedir.
Ölçüm Prensibi
İnsanın koku alma duyusunu kullanarak bilinen koku konsantrasyonlarının aralıklarını belirlemek.
Koku alma duyusunu detektör olarak kullanıp bilinmeyen koku konsantrasyonlarını tayin etmek.
Genel İlkeler
Etkileşim esasına dayanan bir ölçme yöntemidir. Kokunun koku alma duyusu üzerine yaptığı etki ölçülür. Fiziksel veya kimyasal sensörler ile bu etkinin ölçümü mümkün değildir.
Ölçüm
Bu yöntem ile bir emisyon kaynağının karakterini belirlemek için gerekli olan 3 parametre ölçülebilir.
A- Koku konsantrasyonu
B- Koku yoğunluğu (fark edilmeyen / oldukça şiddetli-7 kademe)
C- Koku kalitesi (hoş/nahoş – 9 kademe)
Ölçüm Prosedürü
Ölçümü yapacak ekip 4 panelist ve bir ölçüm liderinden oluşur. Ölçüm lideri panelistlere verilecek kokulu gazın seyreltme kademesini belirler. Lider, her paneliste ait koku maskesine şaşırtmalı olarak seyreltilmiş gazdan gönderir. Panelistler kokuyu aldıkları anda bir düğmeye basarak lidere cevap verirler. Ölçme işlemi bilgisayar kontrollü olarak gerçekleştirilir. Panelistlerin algılama düzeylerine göre koku seviyeleri belirlenir. Sonuçlar istatistiksel olarak bilgisayar programınca değerlendirilir ve sonuç yazıcıda basılabilir.
Panelistlerin Seçimi
Panelistler test prosedürüne alışık olmalıdırlar. Panelistler kokuya karşı duyarlı olmalıdırlar. Kokuya “normal” sayılabilecek derecede duyarlı kişiler panelist olabilirler. Panelistlerin koku alma duyarlılığı N-Butanol ile yapılan bir dizi test sonucu ile belirlenir. Panelist sayısı arttıkça ölçümün doğruluğu artar. Normal olarak 4 adet panelist yeterlidir.
Avantajları
- Tam kalibrasyon mümkündür.
- Elde edilen sonuç kimyasal bileşenlere bağlı değildir.
- Güvenilir bir belirleyicidir.
Dezavantajları
- Sürekli bir metot değildir.
- Birçok çalışana ihtiyaç vardır.
- Öznel bir metottur (Kişiye özgü)
2. Elektronik Sensörler
Dünyanın değişik araştırma-geliştirme merkezlerinde, insandaki harika koku alma sisteminin kopyaları üretilmeye çalışılmaktadır. Burun örnek alınarak geliştirilen bu modellere “elektronik burun” adı verilmektedir. İnsan burnundaki proteinlerden oluşan reseptörlerin yerine, elektronik benzerlerinde bir dizi kimyasal alıcı kullanılır. Bu alıcıların her biri değişik kokuları algılayacak şekilde dizayn edilir; seçicilik kapasiteleri arttıkça üretimleri zorlaşır ve fiyatları yükselir.
Elektronik sensörlerle doğru koku yoğunluğunu belirlemek oldukça zordur:
A- Koku kaynaklarının çeşitli olması
B- Çevresel faktörlerin etkin olması
C- Çevresel faktörlerin etkin olması
D- Ölçülen koku yoğunluğu koku içindeki kimyasal düzeyine bağlıdır.
Çalışma Mekanizması
Sensörlerin çevreden topladıkları sinyaller, elektronik sistemler yoluyla ikili kodlara dönüştürülür ve bir bilgisayara gönderilir. Elektronik sistemler, koku alma duyusunda görevli sinir hücrelerinin, bilgisayar da insan beyninin bir taklidi olarak düşünülebilir. Bilgisayar, kendisine gelen bilgileri değerlendirmek için programlanır ve bu sayede aldığı ikili kodlamadan oluşan sinyalleri yorumlar.
Avantajları
- Tekrarlanabilir ölçüm yapabilir
- Ucuzdur
- Belli kokular için hassasiyeti yüksektir
- Sürekli ölçüm yapılabilir.
Dezavantajları
- Zamanla sensörler kirlenebilir.
- Neme karşı hassastır.
- Zamanla kalibrasyon hassasiyeti azalır.
3. Gaz Kromatografisi / Kütle Spektrometresi
Gaz kromatografisi birbirine çok benzeyen karışımların ayrılmasında kullanılan bir yöntemdir. Gaz karışımının bileşimi bu yöntemle bulunabilir. Çok kesin nitel ve nicel analizlerin istendiği durumlarda gaz kromatografısinın ardına bir kütle spektrometresi eklenir (GC+MS).
Avantajları
- Birbirine çok benzeyen karışımların dahi ayrımı yapılabilir
- Kesin nitel ve nicel analiz mümkündür.
Dezavantajları
- Masraflıdır.
- Pratik değildir.
- Uzun zaman gerektirir.
- GC/MS + Koku Maskesi kullanımı hem zordur, hem de pratik değildir. Kokunun hoş/nahoş olarak nitelendirilmesinde elektronik sensörlerin kullanımı her zaman uygun değildir. İnsan burnu koku ölçümünde kullanılabilecek en etkin sensördür.